علائم شقاق مقعدی چیست و چگونه درمان می شود؟

آیا می دانستید که تقریباً ۱۰ درصد از افراد در طول زندگی خود به بیماری شقاق مقعدی مبتلا می شوند و در بعضی موارد هم ممکن است علت آن ناشناخته باشد؟ ولی در اکثر اوقات شقاق از یبوست مزمن یا رابطه جنسی از پشت نشات می گیرد. حتی ممکن است در مواردی با بیماری بواسیر یا هموروئید نیز اشتباه گرفته شود زیرا هر دو تقریبا علائم مشابهی دارند ولی به طور کل بیماری شقاق با هموروئید تفاوت دارد.

در این مقاله تصمیم داریم علائم، علت، روشهای تشخیص و درمان این بیماری را مورد بررسی قرار دهیم.

بیماری شقاق چیست؟

شقاق مقعدی یک پارگی یا شکاف است که در پوشش مجرای اسفنکتر داخلی و خارجی مقعد، به شکل یک بریدگی ایجاد شده و ممکن است از بیرون به داخل کانال رکتوم امتداد یابد.

این عارضه می تواند باعث به وجود آمدن درد در حین و بعد از اجابت مزاج شود که گاهی به دنبال آن خون به رنگ قرمز روشن در مدفوع مشاهده می شود.

بیشتر زخم های شقاق مقعدی کمتر از یک سانتی متر عرض دارند، اما از آنجا که مقعد قسمت بسیار حساس بدن است، درد در این ناحیه می تواند بسیار شدید و اذیت کننده باشد، حتی اگر عامل آن تنها یک پارگی کوچک باشد.

علت شقاق مقعدی در زنان، مردان و کودکان

شقاق مقعدی ممکن است بنا به دلایل مختلفی ایجاد شود. از جمله:

یبوست: مدفوع بزرگ و سفت به گونه ای بوده که ممکن است به پوست حساس دریچه فشار زیادی وارد کند. در نتیجه موجب زخم مقعد یا گوشت های اضافه شود.
اسهال: اسهال مکرر ناحیه رکتوم را حساس کرده و منجر به سوزش یا خارش می شود. این عارضه به مرور زمان شقاق را ایجاد می کند.
اسپاسم عضلانی: متخصصان معتقدند که اسپاسم عضلانی اسفنکتر مقعد ممکن است خطر ایجاد شقاق مقعدی را افزایش دهد. اسپاسم یک حرکت کوتاه و خودکار عضلانی است که در آن عضله های باسن می توانند ناگهان سفت شوند. اسپاسم عضلانی ممکن است روند بهبود زخم را به تعویق بیندازد.
بارداری و زایمان: زنان باردار در اواخر بارداری در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به شقاق مقعدی هستند. همچنین قسمتی از پوست مقعد ممکن است در هنگام زایمان پاره شود.
بیماری یا عفونت های مقاربتی: بیماری‌های مقاربتی با خطر بالاتر ابتلا به شقاق مقعدی ارتباط مستقیمی دارند. به عنوان مثال می توان به سیفلیس، ویروس HIV ،(ویروس پاپیلومای انسانی) HPV ، تبخال و کلامیدیا اشاره کرد.
بیماری های زمینه ای: برخی از شرایط زمینه ای مانند بیماری کرون، کولیت اولسراتیو و سایر بیماری های التهابی روده ممکن است باعث ایجاد زخم در ناحیه مقعد شوند.
رابطه جنسی مقعدی: اگر رابطه از پشت بدون محافظ و مواد روان کننده اتفاق بیفتد، ممکن است منجر به زخم شقاق شود.

علائم و نشانه های بیماری چگونه نمایان می شوند؟

درست است که در بدن هر شخص ممکن است با علائم متفاوتی ظاهر شود ولی به طور کلی علائم و نشانه های اصلی شقاق مقعدی عبارتند از:

درد بخصوص هنگام دفع مدفوع: زمان اجابت مزاج، فرد درد تیزی را حس می کند و پس از آن ممکن است احساس سوزش عمیق طولانی تری داشته باشد. ترس از درد ممکن است برخی از بیماران را از رفتن به توالت منصرف کند و خطر یبوست را افزایش دهد.
تاخیر در رفتن به دستشویی: این مورد می‌تواند درد و شقاق را بدتر کند، زیرا مدفوع سفت‌تر و بزرگ‌تر می‌شود. برخی از افراد ممکن است وقتی خود را با دستمال توالت تمیز می کنند، درد شدیدی را تجربه کنند.
خونریزی: از آنجا که خون تازه است، قرمز روشن خواهد بود، ممکن است روی مدفوع یا دستمال توالت دیده شود. همینطور شقاق مقعدی در نوزادان معمولاً خونریزی می کند.
خارش در ناحیه مقعد: این احساس ممکن است متناوب یا مداوم باشد.
سوزش ادرار: ناراحتی هنگام ادرار کردن کمتر شایع است. اما برخی از بیماران ممکن است دفعات بیشتری ادرار کنند.

شقاق مقعدی چند نوع دارد؟

در پزشکی این عارضه در دو دسته قرار می گیرد:

شقاق مقعدی که کمتر از ۶ هفته طول بکشد، شقاق مقعدی حاد نامیده می شود که زخم آن سطحی تر بوده و معمولا عمق زیادی ندارد. این مورد می تواند خود به خود بهبود پیدا کند.
شقاق مزمن مقعد علائمی بیش از ۶ هفته دارد که نسبتا زخمی عمیق بوده و خودبه خود درمان نمی شود. در نتیجه فرد حتما باید به پزشک متخصص گوارش یا جراح عمومی مراجعه کند.

شقاق مقعد حاد معمولا علت قابل شناسایی ندارد، در حالی که شقاق مقعدی مزمن علت قابل شناسایی دارد.

روش تشخیص و معاینه

پزشک معمولاً پس از معاینه فیزیکی ناحیه نشیمنگاه می‌تواند شقاق مقعدی را تشخیص دهد. اگر چیزی قابل مشاهده نباشد، پزشک با فشاری ملایم به ناحیه مقعد متوجه ابتلا فرد به عارضه می شود. زیرا در صورت وجود شقاق مقعدی اغلب منجر به درد می شود.

همچنین روش های زیر برای زخم های داخل کانال رکتوم به کار برده می شوند:

معاینه رکتوم

این معاینه شامل قرار دادن یک انگشت همراه دستکش یا ابزاری کوچک داخل رکتوم است. اما معمولاً پزشک این کار را انجام نمی دهد زیرا ممکن است باعث درد بیش از حد شود. متخصص ممکن است قبل از معاینه رکتوم از بی حسی موضعی در ناحیه مورد نظر استفاده کند.

همچنین اگر پزشک مشکوک باشد که ممکن است خطر جدی وجود داشته باشد، بیمار به متخصص ارجاع داده می شود.

سیگموئیدوسکوپی یا کولونوسکوپی

برای بررسی داخل مقعد و رکتوم از یک لوله انعطاف پذیر به نام سیگموئیدوسکوپ یا کولونوسکوپ استفاده می شود. اگر پزشک بخواهد بررسی دقیقی از وضعیت فرد داشته باشد، ممکن است این آزمایش تجویز شود.

عوارض

شقاق مقعدی می تواند افراد در هر سن و جنس را به طور یکسان تحت تاثیر قرار دهد. این عارضه شایع ترین علت خونریزی مقعدی در نوزادان و کودکان است. برای برخی از کودکان ممکن است مشاهده خون قرمز روشن در مدفوع و دستمال توالت ممکن است نگران کننده باشد.

در برخی موارد، شقاق مقعدی بدون نیاز به درمان پزشکی یا جراحی برطرف می شود. کرم‌های موضعی، شیاف یا هر دو، و مسکن‌های بدون نسخه (OTC) ممکن است به رفع علائم کمک کنند. با این حال، اگر ضایعه به درستی بهبود نیابد، برخی از افراد ممکن است دچار مشکلات مزمن شوند.

روشهای درمان شقاق چیست؟

همانطور که گفته شد؛ شقاق حاد اکثرا خود به خود بهبود میابد ولی شقاق مزمن اینطور نیست و نیاز به پیگیری و درمان جدی تری دارد. که این روشها عبارتند از:

درمان خانگی

مهم ترین نکته در درمان خانگی شقاق توجه به دو اصل تغذیه و سبک زندگی است. با اصلاح این دو عامل می توانید شاهد تغییرات چشمگیری در روند بهبود بیماری خود باشید.

نوشیدن آب کافی ( ۸ الی ۹ لیوان در روز )
رژیم غذایی سرشار از فیبر
نشستن در ظرف آب گرم برای مدت ۲۰ دقیقه در روز
ورزش و تحرک کافی
رعایت بهداشت ناحیه ی مقعد
خشک کردن مقعد با دستمال های نرم و تمیز

لیزر شقاق مقعدی

به گزارش کلینیک زارعی؛ لیزر درمانی یکی از نوین ترین و آخرین دستاوردهای دنیای پزشکی است که برای درمان بسیاری از بیماری ها از جمله شقاق به کار گرفته می شود. درمان شقاق با لیزر با اثربخشی بالاتر و عوارض کمتر توانسته است جایگزین بسیار مناسبی برای انجام عمل جراحی شود و بسیاری از موارد این عارضه را حتی شقاق مزمن با درجات شدیدتر درمان نماید.

در روش درمان شقاق با لیزر ، پزشک متخصص با استفاده از انرژی اشعه ی لیزر و تاباندن آن به بافت های آسیب دیده اقدام به مسدودسازی شکاف ها و ترمیم بافت های آسیب دیده می کنند و بدین ترتیب بدون کوچکترین احساس درد و خونریزی در کوتاه ترین زمان ممکن بیماری شما برای همیشه درمان خواهد شد.

عمل جراحی

عمل جراحی شقاق با روش اسفنکتروتومی ، درمان ساده ای است، که طی آن اسفنکتر برش یا کشش داده می شود. اسفنکتر در واقع همان عضله دایره ای مقعد است که وظیفه کنترل دفع و باز و بسته شدن دریچه مقعد را بر عهده دارد. هدف از جراحی اسفنکترومی درمان شکاف دیواره مقعد یا همان فیشر از طریق کاهش اسپاسم عضله است. این جراحی به عنوان آخرین راه برای درمان این بیماری صورت می گیرد یعنی اگر سایر درمان ها مثل استفاده از رژیم غذایی پرفیبر، مصرف نرم کننده های مدفوع، بوتاکس و … پاسخگوی درمان نباشد، درمان شقاق با جراحی اسفنکتروتومی صورت می پذیرد.

منابع:

https://cliniczarei.com/fissure/

https://www.medicalnewstoday.com/articles/what-is-anal-fissure-and-what-causes-it

اشتراک گذاری