نگاهی به مد و پوشاک در دوران‌های مختلف تاریخی ایران
مدیر سایت۱۴۰۳-۰۵-۱۰ ۱. مد و پوشاک در دوره هخامنشیان
۱.۱. لباس‌های مردان
مردان در دوره هخامنشیان لباس‌هایی می‌پوشیدند که عمدتاً از کتان و پشم تهیه می‌شدند. این لباس‌ها به دلیل نیاز به تحمل شرایط مختلف آب و هوایی، طراحی شده بودند. یکی از لباس‌های معروف این دوره، “کاندیس” نام داشت که به شکل یک روپوش بلند بود و معمولاً تا مچ پا ادامه داشت. این لباس‌ها اغلب به وسیله‌ی یک کمربند یا نوار پارچه‌ای محکم بسته می‌شدند تا راحت‌تر بتوان در آنها حرکت کرد. همچنین، برای حفظ حرارت در مناطق سرد، از شنل‌هایی به نام “خُوَرنَخ” استفاده می‌کردند. این شنل‌ها علاوه بر پوشش دادن بدن، به عنوان نمادی از مقام و قدرت نیز محسوب می‌شدند.
کسب اطلاعات بیشتر: اصول انتخاب لباس بر اساس رنگ پوست
۱.۲. لباس‌های زنان
زنان در دوره هخامنشی نیز از لباس‌های بلندی استفاده می‌کردند که به صورت کامل بدن آنها را پوشش می‌داد. این لباس‌ها اغلب از پارچه‌های لطیف و نازک چون ابریشم و کتان ساخته می‌شدند و به وسیله‌ی کمربندهایی زیبا آراسته می‌شدند. زنان معمولاً از جواهرات، گردنبندها، دستبندها و گوشواره‌ها به عنوان تزیینات استفاده می‌کردند و این زیورآلات نقش مهمی در نمایش جایگاه اجتماعی آنان داشتند.
۱.۳. مواد و پارچه‌ها
پارچه‌های مورد استفاده در دوره هخامنشیان عمدتاً از منابع داخلی و همچنین از واردات به دست می‌آمدند. پشم، کتان و ابریشم از جمله پارچه‌های پرکاربرد بودند. رنگ‌آمیزی پارچه‌ها نیز به وسیله‌ی استفاده از رنگ‌های طبیعی مانند گیاهان و مواد معدنی انجام می‌شد که دوام و زیبایی خاصی به پارچه‌ها می‌بخشید. این رنگ‌ها همچنین می‌توانستند نشان‌دهنده‌ی جایگاه اجتماعی و طبقه‌ی فرد باشند.
۲. مد و پوشاک در دوره ساسانیان
۲.۱. لباس‌های مردان
در دوره ساسانیان، مردان لباس‌هایی به تن می‌کردند که از پارچه‌های سنگین و با دوام تهیه شده بودند. این لباس‌ها غالباً طرح‌هایی هندسی و گل‌دار داشتند که نشان‌دهنده‌ی سنت‌های هنری و فرهنگی این دوره بود. لباس‌های رسمی مردان شامل قباهای بلند و شلوارهایی بود که با کمربندهای زیبا تزئین شده بودند. این لباس‌ها اغلب در مراسم‌های رسمی و جشن‌ها استفاده می‌شدند.
۲.۲. لباس‌های زنان
زنان ساسانی از لباس‌هایی استفاده می‌کردند که اصولاً از پارچه‌های زیبا و نازک تهیه می‌شدند. این لباس‌ها عموماً شامل ردایی بلند و کلاه‌های خاص بودند که زیبایی و زرق و برق خاصی داشتند. زنان از جواهرات و زیورآلات فراوانی استفاده می‌کردند که نه تنها به عنوان تزئین بلکه به عنوان نمادی از مقام و ثروت اجتماعی آنها بود.
۲.۳. تأثیرات خارجی
در دوره ساسانیان، تأثیرات فرهنگ‌های همسایه مانند بیزانس و هند در مد و پوشاک ایران مشهود بود. پارچه‌های وارداتی از این مناطق و سبک‌های مختلف لباس‌ها تأثیر زیادی در طراحی و تولید پوشاک ساسانیان داشتند. این تأثیرات تا حد زیادی به توسعه تکنیک‌های نساجی و هنرهای دستی کمک کرد.
۳. مد و پوشاک در دوره اسلامی
۳.۱. لباس‌های مردان
با ورود اسلام به ایران، تغییرات زیادی در سبک لباس‌ها مشاهده شد. مردان لباس‌هایی ساده‌تر و پوشیده‌تر مانند قبای بلند و عبا می‌پوشیدند. این لباس‌ها معمولاً از پارچه‌های ساده و بادوام تهیه می‌شدند و رنگ‌های آنها نیز ملایم و مات بودند. استفاده از کلاه یا عمامه نیز رایج بود و اغلب به عنوان نمادی از دین و فرهنگ اسلامی پوشیده می‌شد.
۳.۲. لباس‌های زنان
زنان در این دوره اغلب لباس‌های پوشیده‌تری می‌پوشیدند. چادر و روسری به عنوان پوشش اصلی زنان مطرح شد و توجه به سادگی و پوشیدگی بیشتر در طراحی لباس‌ها مد نظر قرار گرفت. این لباس‌ها معمولاً از پارچه‌های نخی یا پشمی تهیه می‌شدند و به رنگ‌های ساده و غیر جلف محدوده می‌شدند.
۳.۳. پارچه‌ها و تزئینات
در دوره اسلامی، پارچه‌های نخی و پشمی به همراه تزئینات ساده و زیبا مورد استفاده قرار می‌گرفتند. هنرهای دستی مانند گلدوزی، نقاشی روی پارچه و کار با نخ‌های رنگی در این دوره رشد زیادی پیدا کرد و به زیبایی لباس‌ها افزوده شد. طرح‌ها و نقوش معمولاً الهام گرفته از هنر اسلامی و معماری بودند.
۴. مد و پوشاک در دوره قاجار
۴.۱. لباس‌های مردان
در دوره قاجار، مردان لباس‌هایی شامل قبا، شلوارهای گشاد و کلاه‌های بلند می‌پوشیدند. این لباس‌ها که معمولاً از پارچه‌های ضخیم و با دوام تهیه می‌شدند، به شکل‌های خاص و متفاوتی تزیین می‌شدند. استفاده از جلیقه‌های کار شده و شنل‌های پررنگ و جلوه‌نمایی از جمله ویژگی‌های لباس مردان در این دوره بود.
۴.۲. لباس‌های زنان
زنان قاجار لباس‌هایی با دامن‌های پف‌دار و چادرهای بلند می‌پوشیدند که معمولاً با زیورآلات فراوان تزئین می‌شدند. استفاده از جواهرات مانند گردنبندها، گوشواره‌ها و دستبندها به شکل گسترده‌ای رایج بود و لباس‌ها اغلب از پارچه‌های ابریشمی و نخی تهیه می‌شدند.
۴.۳. تأثیرات غربی
در اواخر دوره قاجار، تأثیرات فرهنگ و مد غربی به ایران وارد شد. لباس‌های مدرن‌تر و کوتاه‌تر به تدریج جایگزین لباس‌های سنتی شدند. این تغییرات به ویژه در محافل شهری و در میان طبقات بالای جامعه دیده می‌شدند. ویژگی‌های غربی مانند طرح‌های ساده و نیمه‌رسمی در لباس‌ها مشهود بود و تغییراتی در سبک زندگی و فرهنگ پوشاک ایرانی ایجاد کردند.
۵. مد و پوشاک در دوره پهلوی
۵.۱. لباس‌های مردان
در دوره پهلوی، لباس‌های مردان به سبک غربی تغییر یافت و استفاده از کت و شلوار و کراوات به عنوان لباس‌های رسمی رایج شد. دولت وقت با تلاش برای مدرن‌سازی جامعه، تغییراتی را در نحوه‌ی پوشش مردان ایجاد کرد که این تغییرات نشانه‌ای از ورود ایران به دوران جدید و پذیرش فرهنگ غربی بود.
۵.۲. لباس‌های زنان
زنان نیز در این دوره به لباس‌های مدرن‌تر روی آوردند. استفاده از دامن‌های کوتاه، لباس‌های بدون آستین و کفش‌های پاشنه بلند رایج شد. دولت پهلوی با حمایت از مدرنیته و ترویج سبک‌های جدید، تغییرات چشمگیری در لباس‌های زنان ایجاد کرد که این تغییرات نشان دهنده‌ی تلاش برای بازسازی هویت ملی بود.
۵.۳. تأثیرات فرهنگی
تأثیرات فرهنگی غرب در مد و پوشاک ایران در دوره پهلوی بسیار چشمگیر بود. رسانه‌ها و فیلم‌ها نقش مهمی در ترویج این سبک‌ها داشتند. طراحی‌های مدرن و واردات لباس‌های غربی به همراه تشکیل فروشگاه‌های تخصصی نقش بزرگی در تغییر سبک پوشاک جامعه ایفا کردند و مدرن‌سازی پوشاک به یکی از سیاست‌های اصلی دولت تبدیل شد.
۶. مد و پوشاک در دوران معاصر
۶.۱. لباس‌های مردان
در دوران معاصر، مردان ایرانی از ترکیبی از لباس‌های سنتی و مدرن استفاده می‌کنند. کت و شلوار هنوز هم پرطرفدار است اما استفاده از لباس‌های راحتی و کژوال نیز افزایش یافته است. طراحان مد ایرانی با ترکیب عناصر سنتی و مدرنیته، لباس‌های متنوع و جذابی برای مردان طراحی می‌کنند.
۶.۲. لباس‌های زنان
زنان در این دوره نیز ترکیبی از لباس‌های مدرن و سنتی را به کار می‌برند. روسری و مانتو همچنان جزء اصلی پوشش زنان است اما طراحی‌های مدرن و استفاده از رنگ‌های متنوع نیز دیده می‌شود. طراحان مد با الهام از هنر و فرهنگ ایرانی، لباس‌هایی را طراحی می‌کنند که هم زیبا و هم کاربردی باشند.
۶.۳. تأثیرات جهانی
در دوران معاصر، تأثیرات جهانی بر مد و پوشاک ایران بسیار بیشتر شده است. اینترنت و رسانه‌های اجتماعی نقش مهمی در تبادل فرهنگی و انتقال مدهای جدید به ایران دارند. برندهای بین‌المللی نیز به بازار ایران وارد شده‌اند و تنوع بیشتری در انتخاب لباس‌ها فراهم کرده‌اند. آموزش و آگاهی از کاربردهای مختلف پوشاک نیز باعث شده تا مردم به انتخاب‌های بیشتری دسترسی داشته و سبک‌های مختلفی را تجربه کنند.
۷. نتیجه‌گیری
مد و پوشاک در ایران در طول تاریخ تحت تأثیر عوامل گوناگونی مانند فرهنگ‌ها، سیاست‌ها و تغییرات اجتماعی بوده‌اند. از دوران باستان تا به امروز، لباس‌های ایرانی همواره ترکیبی از سنت و مدرنیته را نشان داده‌اند. هر دوره تاریخی ویژگی‌ها و خاصیت‌های منحصر به فرد خود را در پوشاک داشته است که هنوز هم در بسیاری از لباس‌های امروزی بازتاب دارد. این تغییرات نه تنها نشان دهنده‌ی تحولات اجتماعی و فرهنگی هستند بلکه بخشی از هویت فرهنگی ایران را شکل داده‌اند.
اشتراک گذاری
دیدگاهتان را بنویسید