چرا تیروئید پرکار یا کم کار می‌شود؟
مدیر سایت۱۴۰۱-۱۱-۳۰ 
کم‌کاری و پرکاری تیروئید یکی از شایع‌ترین بیماری‌هایی است که ممکن است افراد را در معرض عوارض جدی خو قرار دهد. گرچه هم کم‌کاری تیروئید و هم پرکاری آن قابل کنترل هستند؛ اما لازم است بدانید که هرچه زودتر بتوانید ابتلا خود یا اطرافیان را به این عارضه تشخیص دهید، شدت ابتلا به عوارض آن نیز کمتر خواهد بود. در ادامه شما را با علل، عوارض و راه‌های درمان پیشنهادی کم‌کاری و پرکاری تیروئید آشنا خواهیم کرد. در ادامه همراه ما باشید.
بیماری تیروئید چیست؟
اگر بخواهیم به طور دقیق درباره آناتومی تیروئید توضیح مختصری دهیم باید گفت؛ غده تیروئید اندامی پروانه‌ای شکل است که هورمون‌های مختلفی برای تنظیم سوخت و ساز بدن تولید می‌کند. دو تا از این هورمون‌ها، تری‌یدوتیرونین (T3) و تیروکسین (T4) که متابولیسم شما را تنظیم می‌کنند، به عملکرد قلب، مغز و سایر اندام‌ها کمک می‌کنند و تقریباً بر تمام سلول‌های بدن شما تأثیر می‌گذارند.
تیروئید توسط غده هیپوفیز در مغز تنظیم می‌شود. این غده هورمونی به نام هورمون محرک تیروئید (TSH) تولید می‌کند تا به تیروئید بگوید T3 و T4 بیشتری بسازد. هنگامی که هر بخشی از این سیستم آسیب ببیند یا دچار اختلال شود، تیروئید می‌تواند T3 و T4 بسیار کم یا بیش از حد تولید کند؛ در نتیجه این اختلال می‌تواند علائمی در سطح بدن ایجاد کند که به علائم کم‌کاری یا پرکاری تیروئید معروف است.
هرآنچه که باید درباره پرکاری تیروئید بدانید
پرکاری تیروئید یک بیماری هورمونی نسبتا شایع است و زمانی رخ می‌دهد که هورمون تیروئید بیش از حد در بدن وجود داشته باشد. سطوح بیش از حد هورمون‌های تیروئید می‌تواند متابولیسم بدن را تسریع کند و طیف وسیعی از علائم را ایجاد کند که شدت، فراوانی و دامنه علائم می‌تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. این علائم شامل موارد زیر هستند.
- عصبی بودن
- اضطراب بالا
- بیش فعالی به طوری که فرد نمی‌تواند جایی ثابت بماند و پر از انرژی و حالت عصبی است.
- کاهش وزن غیرقابل توضیح یا برنامه‌ریزی نشده
- تورم غده تیروئید که باعث ایجاد یک توده قابل مشاهده در قسمت جلوی گلو به نام گواتر می‌شود.
علت پرکاری غده تیروئید چیست؟
همانطور که گفته شد غده تیروئید در گردن قرار دارد. این غده هورمون‌هایی تولید می‌کند که بر کنترل رشد و متابولیسم بدن در جریان خون اثر مستقیم دارد. این هورمون‌ها تیروکسین یا تری‌یدوتیرونین نامیده می‌شوند. به طور واضح‌تر این هورمون‌ها بر طیف وسیعی از سوخت و ساز بدن موثر است. به طور مثال بر فرایندهایی مانند ضربان قلب و دمای بدن تأثیر می‌گذارند و به تبدیل غذا به انرژی برای حفظ بدن کمک می‌کنند. در پرکاری تیروئید، غده تیروئید بیش از حد تیروکسین یا تری‌یدوتیرونین تولید می‌کند که باعث افزایش سرعت متابولیسم بدن می‌شود؛ اما از علل این اختلال می‌توان به پرکاری تیروئید اشاره کرد. تیروئید پرکار علل زیادی دارد. حتی ممکن است در خانواده‌ها به صورت موروثی از والدین به فرزندان منتقل شود، اما علل دیگر این اختلال عبارت‌اند از:
بیماری خود ایمنی: بیماری گریوز علت بیش از ۷۰ درصد موارد تیروئید پرکار است. آسیب به تیروئید توسط آنتی بادی‌هایی ایجاد می‌شود که به طور مزمن تیروئید را فعال می‌کند و منجر به تولید بیش از حد هورمون‌های تیروکسین یا تری‌یدوتیرونین می‌شود.
رشد غیر طبیعی بافت‌های تیروئید: رشد غیر طبیعی بافت‌های تیروئید می‌تواند منجر به ترشح بیش از حد هورمون تیروکسین یا تری یدوتیرونین شود.
تیروئیدیت: هنگامی که تیروئیدیت برای اولین بار رخ می‌دهد، می‌تواند باعث شود تیروئید تمام هورمون‌هایی را که تولید کرده است، ترشح کند که در نتیجه به پرکاری تیروئید موقت منجر شود؛ اما پس از آن، سطح هورمون در بدن به محدوده کم‌کاری تیروئید کاهش می‌یابد.
مصرف بیش از حد دارو: اگر برای کم کاری تیروئید بیش از حد داروهای هورمونی تیروئید مصرف کنید، می‌تواند منجر به پرکاری تیروئید شود؛ بنابراین در این زمینه باید از دستور پزشک پیروی کنید.
سطوح غیر طبیعی ید در بدن: اگر کمبود ید دارید و به طور ناگهانی مصرف ید خود را افزایش می‌دهید، ممکن است در حالی که بدن خود را با این تغییر وفق می‌دهد، پرکاری تیروئید موقت ایجاد شود.
ید عنصری است که بدن شما نمی‌تواند به تنهایی بسازد؛ بنابراین برای دریافت کافی از آن به غذا وابسته هستید. سلول‌های تیروئید ید را از جریان خون شما جذب می‌کنند و از آن برای ساخت T3 و T4 استفاده می‌کنند. سطوح پایین ید می‌تواند منجر به کم‌کاری تیروئید شود و همچنین ید اضافی در خون شما می‌تواند منجر به پرکاری تیروئید شود.
نحوه درمان تیروئید پرکار
تیروئید پرکار معمولاً به خوبی به درمان پاسخ می‌دهد و بیشتر افراد می‌توانند علائم خود را کنترل کنند. سه روش درمانی پرکاربرد برای غده تیروئید پرکار عبارت‌اند از:
تیونامیدها: گروهی از داروها، از جمله کاربیمازول و متیمازول که غده تیروئید را از تولید بیش از حد هورمون تیروئید باز می‌دارد.
درمان با ید رادیواکتیو: در این درمان از یک ماده رادیواکتیو به نام ید که به کوچک شدن غده تیروئید کمک می‌کند و فعالیت آن را کاهش می‌دهد استفاده می‌شود. پرتوهای موجود در ید دوز بسیار کمی دارند و تهدیدی برای سلامتی افراد نیستند.
جراحی: در تعداد کمی از موارد ممکن است برای برداشتن تمام یا قسمتی از غده تیروئید به جراحی نیاز باشد، به خصوص اگر گواتر در اندازه‌ای بزرگ وجود داشته باشد.
بتا بلوکرها: این داروها ممکن است گاهی اوقات برای تسکین موقت علائم تیروئید پرکار استفاده شوند و خود غده تیروئید را هدف قرار نمی‌دهد.
کم‌کاری تیروئید در بزرگسال
کم کاری تیروئید زمانی اتفاق می‌افتد که غده تیروئید به اندازه کافی هورمون تیروئید نمی‌سازد. کم‌کاری تیروئید ممکن است در مراحل اولیه علائم قابل توجهی ایجاد نکند. با گذشت زمان، کم‌کاری تیروئیدی که درمان نشود می‌تواند منجر به سایر مشکلات سلامتی، مانند کلسترول بالا و مشکلات قلبی شود. برای تشخیص کم‌کاری تیروئید از آزمایش خون استفاده می‌شود. درمان با داروهای هورمون تیروئید معمولاً ساده، ایمن و مؤثر است که البته باید توسط پزشک دوز مناسب آن تجویز شود.
علل کم‌کاری تیروئید
علل احتمالی کم‌کاری تیروئید عبارت‌اند از:
بیماری خود ایمنی: شامل بیماری هاشیموتو و تیروئیدیت آتروفیک است. این بیماری شایع‌ترین دلایل کم‌کاری تیروئید است.
برداشتن غذه تیروئید در فرایند جراحی: گاهی اوقات تمام یا بخشی از غده تیروئید به عنوان درمانی برای سرطان تیروئید، گره‌های تیروئید یا بیماری گریوز برداشته می‌شود.
پرتو درمانی: این درمان برای برخی سرطان‌ها، بیماری گریوز و گره‌های تیروئید می‌تواند به غده تیروئید آسیب برساند و عملکرد آن را مختل کند.
مشکل مادرزادی: به ندرت، نوزادی با غده تیروئید کوچک یا سایر ناهنجاری‌هایی که عملکرد تیروئید را مختل می‌کند به دنیا می‌آید.
تیروئیدیت: این التهاب تیروئید ناشی از عفونت ویروسی یا تیروئیدیت آتروفیک ایجاد می‌شود.
برخی داروها: در افراد دارای مستعد ژنتیکی، داروهایی که ممکن است باعث کم‌کاری تیروئید شوند عبارت‌اند از: پاسرون (آمیودارون)، لیتوبید (لیتیوم)، اینترون A (اینترفرون α)، پرولوکین (آلدسلوکین یا اینترلوکین-۲)، و مهارکننده‌های ایست بازرسی مانند یروی (ipilimumab). .8
سطوح غیر طبیعی ید: ید جزو مهم هورمون‌های تیروئید است؛ بنابراین اگر بدن شما به اندازه کافی از غذاهایی که می‌خورید دریافت نکند، نمی‌تواند هورمون‌های تیروئید را در تعادل نگه دارد.
آسیب غده هیپوفیز: اگر غده هیپوفیز توسط یک تومور، پرتودرمانی یا جراحی آسیب دیده باشد، کنترل غده هیپوفیز بر تیروئید ممکن است مختل شده و منجر به کمبود هورمون‌های تیروئید شود.
علائم کم‌کاری تیروئید
علائم کم‌کاری تیروئید به شدت بیماری بستگی دارد. مشکلات معمولاً به آرامی، در گذر زمان و اغلب در طی چندین سال ایجاد می‌شوند؛ بنابراین در ابتدا ممکن است به سختی متوجه علائم کم‌کاری تیروئید، مانند خستگی و افزایش وزن شوید. علائم کم‌کاری تیروئید ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- خستگی
- حساسیت بیشتر به سرما
- یبوست
- پوست خشک
- افزایش وزن
- صورت پف کرده
- صدای خشن
- مو و پوست درشت
- ضعف عضلانی
- درد عضلانی، حساسیت و سفتی
- سیکل‌های قاعدگی شدیدتر از حد معمول یا نامنظم
- نازک شدن مو
- کاهش ضربان قلب که برادی کاردی نیز نامیده می‌شود
- افسردگی
- مشکلات حافظه
کم‌کاری تیروئید در نوزادان
همه افراد از جمله نوزادان ممکن است به کم‌کاری تیروئید مبتلا شوند. اکثر نوزادانی که بدون غده تیروئید یا با غده‌ای که به درستی کار نمی‌کند، متولد می‌شوند، علائمی ندارند. اما اگر کم‌کاری تیروئید تشخیص داده و درمان نشود، علائم شروع به ظاهر شدن می‌کنند. آن‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- مشکلات تغذیه
- رشد ضعیف
- افزایش وزن ضعیف
- زرد شدن پوست و سفیدی چشم‌ها که به آن یرقان می‌گویند
- یبوست
- تون عضلانی ضعیف
- پوست خشک
- گریه خشن
- زبان بزرگ شده
- تورم یا برآمدگی نرم در نزدیکی ناف، وضعیتی که به نام فتق ناف گفته می‌شود.
هنگامی که کم‌کاری تیروئید در نوزادان درمان نمی‌شود، حتی موارد خفیف می‌تواند منجر به مشکلات شدید رشد جسمی و ذهنی شود.
کم‌کاری تیروئید در کودکان و نوجوانان
به طور کلی، کودکان و نوجوانان مبتلا به کم‌کاری تیروئید علائمی مشابه علائم بزرگسالان دارند. تیروئید کم کار در نوجوانان با علائم زیر همراه است:
- رشد ضعیف که منجر به کوتاهی قد می‌شود
- تاخیر در رشد دندان‌های دائمی
- بلوغ تاخیری
- رشد ذهنی ضعیف
برای بیماری کم‌کاری و پرکاری تیروئید نزد چه پزشکی برویم؟
دکتر متخصص تیروئید در واقع همان پزشکان متخصصن غدد و متابولیسم هستند. متخصصین غدد روی تشخیص بیماری‌های مربوط به غدد درون‌ریز، هورمون‌ها و متابولیسم بدن تمرکز خواهند داشت. از آنجایی که تیروئید نیز یکی از مهم‌ترین غدد درون‌ریز در بدن ماست برای بیماری‌هایی چون کم‌کاری یا پرکاری تیروئید باید از یک پزشک متخصص غدد وقت ویزیت بگیرید.
اشتراک گذاری
دیدگاهتان را بنویسید