برج آزادی و نام های فراوان آن

در اول سپتامبر ۱۹۶۶، یک اعلامیه کوچک در ستون تبلیغاتی روزنامه منتشر شد. نشان دادن رویای شاه (محمدرضا پهلوی) بود که مشتاق به نمایش گذاشتن ثروت حاصل از اکتشاف نفت بود تا بنای یادبودی به عنوان دروازه ای نمادین در پایتخت ایران به عنوان نمادهای ایران باستان و همچنین معماری باشد. مدل های کشورهای صنعتی جهان; آمیزه ای از مدرنیسم و عظمت امپراتوری ایران باستان. ۲۱ اسکیس در این مسابقه شرکت کردند و داوری شدند.

فردی بسیار رویایی که طراحیش از شیفتگی او به تاریخ ایران الهام گرفته شده بود برنده مسابقه شد. حسین امانت ۲۵ ساله که تازه فارغ التحصیل رشته معماری از دانشگاه هنرهای زیبای تهران است، از ادامه تحصیل در آمریکا چشم پوشی کرد.

کسب اطلاعات بیشتر: گنبد قابوس، تاج آجری بر میراث ایران

یادبود شاهنشاهی ایران

در تقاطع محور اصلی شرق به غرب تهران که از فاصله دور توسط رشته کوه های البرز احاطه شده است، در چند کیلومتری فرودگاه در مساحتی بیش از ۱۲۰۰۰۰ متر مربع، یکی از بزرگترین میدان های جهان اتفاقا میزبان بنای چشمگیر ۲۵۰۰ سالگرد است. هخامنشیان در زمان کوروش کبیر. بنابراین نام اول دروازه کوروش (دروازه کوروش) است.

پس از ۲۸ ماه ساخت و ساز در یک روز زیبای پاییزی، حدود پنج بعد از ظهر که فواره ها می رفتند و نور افکن های ساختمان روشن می شد، در سال ۱۹۷۱ به عنوان برج شهیاد (یادبود شاه) افتتاح شد.

از زمین شروع می شود و تا آسمان کشیده می شود

شهیاد به شکل یک -Y- معکوس با پایه های متکی به خود شبیه مجسمه ای است که از سنگ مرمر سفید برفی پوشیده شده است. ستون‌های نواری که از کاشی‌های فیروزه‌ای ساخته شده‌اند، پایه‌های برج را می‌شکافند تا در حالی که در هر طرف برج ایستاده‌اند، به آسمان پرواز کنند، صحنه‌ای متفاوت را به ناظر ارائه می‌دهند. به همین دلیل است که معمار برج را “از زمین شروع می کند و تا آسمان امتداد می یابد” توضیح می دهد.

این برج ترکیبی از دو دوره مهم تاریخ ایران است: قبل از حمله اعراب و دوره پس از آن. طاق اصلی در مرکز یک طاق ساسانی است. یادآور خرابه های طاق کسری در تیسفون است، اما با اندکی تفاوت: طاق دروازه تهران که روی زمین می آید عریض تر می شود. طاق شکسته بالای آن به دوره دوم اشاره دارد و از طریق شبکه ای از دنده ها به هم تنیده شده اند که این دو طاق را به عنوان نمادی از تداوم معماری ایرانی به هم متصل می کند.

کاشی کاری های زیر شکم طاق الهام گرفته از دم طاووس با در نظر گرفتن نقش و نگار مسجد وکیل شیراز است. ایستادن در زیر طاق برج می تواند هر بازدید کننده ای را که منحصر به فردترین چهره سازه را ارائه می دهد شوکه کند. نماد زیبایی‌شناسی تهران نیز از عنصری معماری بهره می‌برد که قدیمی‌ترین سیستم خنک‌کننده بادگیر، معروف به برج باد/ بادگیر است. در چهار طرف برج در بالا شیارهای عمودی وجود دارد که به تهویه هوای داخل برج کمک می کند.

این برج بر روی میدان آزادی قرار دارد که بر اساس طرح گنبد داخلی مسجد شیخ لطف الله اصفهان، اما با شکلی متفاوت ساخته شده است: در اینجا هندسه بنا به جای دایره، بیشتر بیضی است. آبنماها و تزئینات پارک در میدان نیز ادای احترام به نبوغ و لطف باغ ایرانی است.

ساخته شده از ۸۰۰۰ بلوک از بهترین سنگ مرمر سفید برآمده از شهر هنر اصفهان، به دلیل پیچیدگی طاق ها، انحناها و دنده های برج، شکل تقریباً هر قطعه سنگی منحصر به فرد بود.

غاری از سنگ مرمر که استوانه کوروش را در آغوش گرفته است

اما در زیر این میدان، دنیای دیگری است که باید آشکار شود. در زیر دروازه مرمرین تهران، غاری مرمرین با درهای سنگی غول‌پیکر وجود دارد که به تونلی مرموز باز می‌شوند، جایی که نور در آن فرو می‌نشیند و شکل‌های چندضلعی روی سر شما هرگز متوقف نمی‌شوند تا شما را در داخل بنای تاریخی دنبال کنند.

این تونل به موزه ای زیرزمینی از یافته های بسیار اولیه تمدن های ایرانی، صنایع دستی اقوام، سنگ های زینتی و قیمتی، گالری و آثار باستانی تاریخ ایران منتهی می شود و در نهایت به تالار اصلی و مرکز بازدیدکنندگان می رسد، جایی که زمانی در دهانه برج استوانه دیده می شود. قدمت کوروش کبیر به قرن ششم قبل از میلاد از موزه بریتانیا برای وقف این بنا آورده شده بود. به گفته مدیر سابق موزه بریتانیا، این استوانه سفالی باستانی “اولین تلاشی بود که ما در مورد اداره یک جامعه، دولتی با ملیت ها و مذاهب مختلف می دانیم”.

در بالای برج که پلکانی به گنبد آبی خلوت و دروازه تمدن ایران ختم می شود، نوری است که پذیرای شماست. آرامش کاشی‌ها و پنجره‌های فیروزه‌ای دور تا دور زمان را به عقب می‌برد، شاید به یکی از روزهای سرد زمستان ۱۳۵۷ که ازدحام جمعیت، منظره برج را سیاه رنگ می‌کرد تا شهیاد را به نمادی برای همیشه ملت تبدیل کند.

چرا برج آزادی نماد آزادی است؟

علیرغم اینکه این برج وابسته به شاه مخلوع است، این برج به عنوان نماد ملی ایران پذیرفته شده است، “مردم آن را دوست داشتند”، همانطور که مهندس سازه سر مایکل دانکن توضیح داد، به همین دلیل نام شهیاد هشت ساله به نام شهیاد تغییر یافت. انقلاب اسلامی ۱۹۷۹ نوستالژیک ترین نماد با نام آزادی به معنای آزادی است. برج آزادی به زبان فارسی به کانون و خاطرات تظاهرات تبدیل شده است.